روان انسان پیچیدگی‌های شگفت‌انگیزی دارد و از جمله شگفت‌انگیزترین پیچیدگی‌هایش ساز و کارهایی است که برای دفاع از خود دارد، مکانیسم‌های دفاع روانی.
اینکه ما انسان‌ها به چه شیوه‌های مختلف و عجیب و شایان تأملی، احساسات و تصورات ناخوشایند را در ذهن خود پس می‌زنیم و آنها را به بخش ناخودآگاه و ناهشیار ذهن‌مان می‌فرستیم، موضوعی است بسیار جالب توجه که آشنایی با آن نه فقط برای مواجه شدن با واقعیت و شناخت بیشتر خودمان و دیگران لازم است، بلکه در درمان برخی اختلالات روانشناختی هم کاربرد و ضرورت دارد.
کتاب “101 مکانیسم دفاع روانی” (عنوان اصلی: ” Defenses: How the Mind Shields Itself”) نوشته جروم اس. بلکمن، روانپزشک و روانکاو آمریکایی، عملا دائره‌المعارف جمع‌وجور و نسبتا جامعی است از انواع و اقسام این مکانیسم‌ها که با اختصار فهرستی طولانی از دفاع‌ها را با مثال‌ها و توضیحات مجمل اما مفید در اختیار خواننده قرار می‌دهد.
کتاب جنبه “خودیاری” ندارد و مخاطب آن در وهله اول رواندرمانگران‌اند، چندان خوش‌تألیف هم نیست و جذاب نوشته نشده (ترجمه فارسی‌اش هم می‌توانسته ویراسته‌تر باشد)، با اینهمه خواندن آن حتما به کار عموم علاقه‌مندان جدی مباحث روانشناختی می‌آید و به ویژه جامعیت آن در احصا و برشمردن مکانیسم‌های مختلف روشنگر و راهگشاست.
روال سلسله یادداشت‌های “علم یعنی حال‌ات خوب باشد”، الزاما معرفی کتابهای “خودیاری” نیست، چنانکه همانگونه که در نخستین بخش آن نوشته بودم و پیشتر هم دیده‌اید حتی محدود به کتابهای روانشناختی هم نیست؛ من در این مجموعه کتاب‌هایی را معرفی می‌کنم که خیال می‌کنم در اینجا و اکنون به کار ما می‌آید برای شناخت سالم‌تر خودمان و واقعیت‌های اطراف‌مان. موضوع ساز و کارهای دفاع روانی به گمان من از جمله موضوعاتی است که شناخت آن سرنوشت‌ساز است، به عبارت دیگر موضوعی است که فرق است بین آنکه آن را می‌داند و می‌شناسد و به وجود آن وقوف دارد با آنکه نه. از این جهت “101 مکانیسم دفاع روانی” خصوصا با فهرست بلندبالایی که از این دفاع‌ها در اختیار خواننده می‌گذارد، اثری است قابل مراجعه که به رغم هر نقدی که بر آن و دیدگاه‌ها و مفروضات نویسنده‌اش وارد باشد، دید خوانندگان را در این زمینه وسعت می‌بخشد و بر دانش آنها به نحو چشمگیری می‌افزاید.
101 مکانیسم دفاع روانی
نوشته جروم اس. بلکمن
ترجمه غلامرضا جوادزاده
انتشارات ارجمند