کتابهایی که درباره ایران به زبانهای اروپایی منتشر میشود خوشبختانه چندان اندک نیست. اما اغلب آن کتابهایی که درباره ایران معاصر است ناظر است به ماجراهای تاریخی- سیاسی ایران در دهههای اخیر و در میان آنها کتابهایی که بررسی وضع فکر و فرهنگ در ایران معاصر باشد اندک است و به ویژه کمتر کتابی میتوان یافت که از منظری فلسفی به تحلیل اندیشهها و رویکردهای موجود در ایران پرداخته باشد.
کتاب “ایران به روایتی دیگر” نوشته رضا رکوئی که اخیرا در پاریس به زبان فرانسه منتشر شده از جمله کتابهای نادری است که دقیقا با محور قرار دادن ماجراهای فکری و فرهنگی ایران معاصر و پیگیری آنها تا روزگار ما به تحلیل و بررسی فلسفی و نقادانه این ماجراها پرداخته است.
بخش نخست این کتاب گزارش و بررسی پیدایی و تکوین فلسفههای جدید در ایران به مثابه “فلسفهای پیرامونی” است و در آن درباره شکلگیری آگاهی فلسفی در ایران معاصر و تاریخچه ترجمه و انتقال دانش فلسفی جدید به زبان فارسی، وضع فلسفه سنتی در برابر فلسفه مدرن، تأثیر انقلاب، تلاش برای پدید آوردن فلسفه مدنی و نسبت آن با اعتقادات و جزمیات رایج در جامعه، و بالاخره اندیشههای اندیشمندان ایرانی خارج از کشور و مهاجرت فلسفی آنها بحث شده است.
بخش دوم کتاب به طور خاص درباره “هرمنوتیک” در اندیشه اندیشمندان معاصر ایران و نسبت تفکرات فلسفی آنها با اندیشههای دینی است و در آن به طور خاص دیدگاههای محمد مجتهد شبستری و عبدالکریم سروش توصیف و تحلیل و ارزیابی شده است.
بخش سوم که به نحوی قرینه هنری بخش دوم است و “پارادکس شمایلستیزی/ شمایلشکنی در ایران” نام دارد درباره “تصویر” و هنرهای تصویری و تجسمی در ایران معاصر است و در آن حول مفهوم شمایلهراسی تطورات و تحولات نگرش نسبت به تصویر در نقاشی و سینمای معاصر ایران بررسی و نسبت نحوه نگاه به این امور و نگاه هرمنوتیکی و الهیاتی سنجیده شده است.
بخش انتهایی این کتاب تکملهای است بر مباحث و تحلیلهای مطرح شده از سوی نویسنده و دربردارنده پیوستهایی است برای معرفی وضع فکر و فلسفه و فرهنگ در ایران معاصر به مخاطب فرانسهزبان بر اساس برخی نمونهها و با ذکر شواهدی از متون، شامل ترجمه گزیدهای از نوشتههای اهل اندیشه و قلم ایرانی که در آن بخشهایی از نوشتههای محمد منصور هاشمی، رضا داوری اردکانی، آرامش دوستدار، عبدالکریم سروش، آیدین آغداشلو و علیاکبر احمدی آمده است.
کتاب “ایران به روایتی دیگر” جستجوی ناسازگاری (پارادکس) در جهاننگری ایرانیان است و تلاش برای توصیف و تبیین اینکه چگونه ناسازگاری از دیروز تا امروز در اندیشه و فرهنگ و هنر این سرزمین وجود داشته و در آثار اندیشمندان و هنرمندان آن بروز و ظهور یافته و آنها را دربرگرفته است.
از نویسنده این کتاب، آقای دکتر رضا رکوئی، پیشتر دو کتاب فلسفی دیگر هم منتشر شده است: “رؤیا و بیداری در نوشتههای هوسرل” (Le rêve et l’éveil dans les écrits de Husserl) و “رویکرد پدیدارشناسانه تطبیقی: از هوسرل به ابنسینا” (L’attitude phénoménologique comparée : de Husserl à Avicenne).
مشخصات کتاب “ایران به روایتی دیگر” و فهرست مطالب آن به شرح زیر است:
L’Iran autrement
Des conflits philosophiques à l’iconophobie
Reza Rokoee
Editions L’Harmattan
Paris 2017
Table des matières
Remerciments 7
Introduction 9
La genes des philosophies en Iran 19
La philosophie iranienne contemporaine: l’histoire d’une philosophie périphérique 19
Traduction et mode de transmission du savoir philosophique 39
Philosophie traditionelle et ouverture au monde modern: L’etat actuel de la philosophie en Iran 49
L’étonnement et l’abîme de la revolution 72
Une philosophie civile au pays des dogmas 77
L’ombre des philosophes iraniens à l’étranger: diaspora philosophique 82
L’herméneutique et le revers à l’iranienne 99
La philosophie du Dieu: l ’herméneutique philosophique en Iran 99
L’herméneutique modern et l’aventure de la conceptualization de la métaphysique 119
Critique de Mojtahed Shabestari 124
Critique de Soroush 129
Perspective de la révision 133
Le paradoxe de l’iconoclasme en Iran 143
Le paradoxe de l’image: une paradoxiconologie 143
L’iconoclasme et l’iconophobie 150
La bataille du renouvelment de l’islam et l ’herméneutique de l’image: le symptom de l’iconophobie 156
Une naissance pudique de la nouvelle théologie de l’image 162
Une autre approche de l’image en Iran: la vision désacralisée ou le regard sans tabou 167
La peinture iranienne et ses représants 173
Le film et la complexité de l’interprétation de l’image 189
Théologie de l’image ou l’image contre la théologie 199
Conclusion 203
Illustrations 209
Appendices 227
Mohammad Mansour Hashemi 231
Penseurs identitaires et héritage intellectuelle d’Ahmad Fardid 231
Penseurs religieux modernes: l’intellectualisme religieux de Shariati à Malekian 240
Reza Davari 247
Aramesh Doustdar, Derakhsheshha-ye tire (Les éclatements sombres) 255
Fragments cités d’aprés le site d’Aramesh Doustdar sous le lien 261
Abdolkarim Soroush: la théorie de la contractilité (Qabz) et de l’existevsibilité (Bast)= (QB), de la Charia ou du libre arbitre dans la Charia 263
La traduction de la théorie de la contractilité (Qabz) et de l’existevsibilité (Bast) de la Charia ou du libre arbitre de la Charia 264
Aydin Aghdashloo 273
Les propos d’Ali Akbar Ahmadi, Professeur de l’université d’Allameh Tabataba’I 281
Bibliographie 283
Index 299