به کوشش دوست عزیزم مهرداد عباسی و زیر نظر او انتشارات حکمت انتشار مجموعهای را آغاز کرده است با عنوان مطالعات قرآن و حدیث. از این مجموعه تا کنون سه کتاب منتشر شده است:
1. رهیافتهایی به قرآن
این کتاب که زیر نظر جرالد هاوتینگ و عبدالقادر شریف منتشر شده و به کوشش و ویرایش مهرداد عباسی به فارسی برگردانده شده، مجموعهای است از مقالات تحقیقی قرآنپژوهان مختلف، شامل سه بخش “جنبههایی از سبک و محتوای قرآن”، “جنبههایی از تفسیر سنتی و جدید قرآن” و “قرآن و تفسیر در بافتی گستردهتر”.
فهرست کتاب از این قرار است:
آنگلیکا نویورت، تصویر و استعاره در بخشهای آغازین سورههای مکی، ترجمه ابوالفضل حری
آنتونی جونز، نمایش داستان یوسف در قرآن: زبان عادی یا کلیشهای، ترجمه ابوالفضل حری
محمد عبدالحلیم، بافت و مناسبات درونی: راهگشای تفسیر، ترجمه ابوالفضل حری
نورمن کالدر، تفسیر از طبری تا ابنکثیر: معضلات توصیف گونهای ادبی با استناد به داستان ابراهیم، ترجمه مهرداد عباسی
اری ربین، تعامل تفسیر و حدیث در تعیین هفت مثانی، ترجمه مرتضی کریمینیا
عبدالقادر طیب، بررسی تحلیلی برداشت طبری از تعبیر نمادین و فرهنگی فتنه، ترجمه سید علی آقایی
تد لاوسن، رهیافتهای شیعیان اخباری به تفسیر، ترجمه مرتضی شوشتری
مستنصر میر، سوره واحدی یکپارچه: تحولی در تفسیر قرآن در قرن بیستم، ترجمه مهرداد عباسی
اسماعیل پوناوالا، مبانی تفسیر نوین از نگاه محمد عزت دروزه، ترجمه فرهنگ مهروش
اندرو ریپین، تفسیر کتاب مقدس با استفاده از قرآن، ترجمه وحید صفری
جرالد هاوتینگ، دو استناد قرآنی در منابع تاریخی درباره وقایع صدر اسلام، ترجمه سید علی آقایی
جان برتن، نقش فقه و تفسیر در تعیین مجازات زنا در اسلام، ترجمه محمد مهدی تقدیسی
وداد قاضی، تاثیر قرآن بر نثرنویسی عبدالحمید کاتب، ترجمه سیده زهرا مبلغ
2. شفاهی و مکتوب در نخستین سدههای اسلامی
این پژوهش خواندنی دربردارنده مقالاتی است از گریگور شولر درباره مساله نقل شفاهی یا کتابت در قرون ابتدایی اسلام. آشنایان با این مبحث میدانند که کسانی مانند ایگناتس گلدتسیهر بر نقل شفاهی بیشتر تاکید کردهاند و کسانی مانند فواد سزگین بر کتابت. شولر به نحوی محققانه به جنبههای گوناگون این مساله پرداخته و نسبت این دو امر را با یکدیگر آشکار ساخته است. جالب است که تصویری که نهایتا از پژوهش او در ذهن شکل میگیرد تصویری است که برای کسانی که محضر استادان باسابقه دانشگاههای ما را درک کرده باشند ابدا غریب نیست. در حقیقت آنچه او ترسیم میکند روشی است که گاهی آن را هنوز هم استادانی که از سویی تربیت سنتی داشته اند و از سوی دیگر اهل انتشار کتاباند به کار میگیرند. این کتاب جالب توجه را نصرت نیلساز به نحو روان به فارسی برگردانده است.
3. قرآن و زن: بازخوانی متن مقدس از منظر یک زن
مطالعات زنانهنگر یا فمینیستی درباره قرآن و اسلام از حوزههایی است که به طور معمول مورد توجه متجددان و به ویژه بانوان است و دیگر دارد آنقدر عمومیت مییابد که حتی خانمهای سنتیتر هم خودآگاه و ناخودآگاه از آنها تاثیر میپذیرند.
کتاب آمنه ودود که با ترجمه اعظم پویا و معصومه آگاهی به فارسی منتشر شده از حیث اطلاعبخشی تاریخی و نگاه اصولی با آثار کسانی مانند فاطمه مرنیسی و لیلا احمد قابل مقایسه نیست (برای نمونه بنگرید به کتاب فاطمه مرنیسی با عنوان “زنان پردهنشین و نخبگان جوشنپوش” با ترجمه ملیحه مغازهای و ویرایش و مقدمه محمد کریمی زنجانی و کتاب لیلا احمد با عنوان ترجمه فاطمه صادقی)، ولی از این جهت که تلاش صادقانه نومسلمانی است که نمی تواند قرآن را مردسالارانه قرائت کند و تفاسیر غیرعادلانه از آن را بپذیرد شایان توجه است.
از مجموعه مطالعات قران و حدیث دو کتاب دیگر هم منتشر خواهد شد:
تاریخگذاری حدیث: روشها و نمونهها
مجموعه مقالات گروهی از محققان، به کوشش و ویرایش سید علی آقایی
رهیافتهایی به تاریخ تفسیر قرآن
مجموعه مقالات ویراسته اندرو ریپین، به کوشش و ویرایش مهرداد عباسی
به مناسبت انتشار این مجموعه مصاحبه منوچهر دینپرست با مهرداد عباسی را هم در بخش خواندنیها گذاشتم و می توانید آن را در اینجا بخوانید.