* شما در آثارتان بالاخص هویت‌اندیشان، تا حدودی به مفهوم‌پردازی هم پرداخته‌اید. پرسش این است که تا چه حدوحدودی می‌توان به مفهوم‌پردازی پرداخت که از اصل اندیشه آن متفکر دور نشد؟ به‌عنوان مثال فردید، شریعتی یا سروشی را ارائه داد که اساساً مختص خود من باشد و صرفاً با مفهوم‌پردازی‌های من قابل درک باشد. محمدمنصور […]
ادامه مطلبنوشته ها و گفته ها
تاریخ‌نگاری اندیشه (بخش اول)
* برای ورود به بحث، توضیح مختصری در مورد طرح عرض می‌کنم. نكتة اول اينكه در اغلب آثاري كه در زبان فارسي در مورد تاريخ انديشه يا نظام جامع انديشة يك متفكر منتشر شده است، در مقدمه يا ابتداي كتاب، هيچ شرحي در باب روش ارائه نمي‌شود. تنها يكي دو مورد نظير اثر آقاي دكتر […]
ادامه مطلبمارکسیسم اسطوره پرداز
به آثار مرحوم دکتر علی شریعتی هم مثل هر نظریه پرداز دیگر از منظرهای گوناگون می توان پرداخت. یکی از این منظرها نسبت اندیشه اوست با مارکسیسم. اندیشه شریعتی را گاه عین مارکسیسم اما در قالب و اصطلاحات دینی دانسته اند و گاه به کلی مغایر و متضاد با مارکسیسم و در نقد آن. گمان […]
ادامه مطلبگفتگویی درباره فصل شریعتی کتاب دین‌اندیشان متجدد
1. روش نقد شريعتي در اين کتاب طبق آن چه در بخشي از فصل اول «دين ، ايدئولوژي ، انقلاب» آمده است، مبتني بر آثار شريعتي است: “آنها که تا به حال در باره شريعتي نوشته اند غالبا بين شخص شريعتي و انديشه هايش چندان تفاوتي نگذاشته اند.در غالب اين آثار دعوايي دنبال مي شود […]
ادامه مطلبروشنفکران دینی در مقام متکلمان روزگار
سوال: اگر ما پدیده روشنفکری دینی را به صورت یک جریان در نظر بگیریم ، می خواستم به عنوان سوال اول بپرسم که بستر تاریخی ظهور این اندیشه چه بوده است؟ جواب: روشنفکری دینی در بستر مواجهه ما با تجدد به وجود آمده است. مدرنیته غرب بر کشورهایی مانند ایران عارض شد و برخورد آن […]
ادامه مطلبگفتگویی درباره مراحل اندیشه‌ورزی عبدالکریم سروش
س.لطفاً به عنوان اولين سوال بفرماييد که انديشه دکتر سروش از لحاظ تاريخي به چند مرحله کلي تقسيم ميشود؟ ج.همانطوري که در کتاب دين انديشان متجدد هم توضيح داده ام به نظر من انديشه دکتر سروش را ميتوان به شش مرحله کلي تقسيم كرد. البته بايد تاکيد کنم که اين تقسيم بندي ها مطلق نيست […]
ادامه مطلبانسان خاكي، علوم افلاكي
جلال آل‌احمد گفته است: «از غرب يك مقدار چيز ما لازم داريم بگيريم اما نه همه چيز را. از غرب يا در غرب ما در جست‌وجوي تكنولوژي هستيم. اين را وارد مي‌كنيم عملش را هم مي‌آموزيم. گرچه غربي نيست و دنيايي است اما ديگر علوم انساني را نه. علوم انساني يعني از ادبيات بگير تا […]
ادامه مطلبچرا تعجب نمی‌کنیم؟
در شمارة 35 ماهنامة محترم همشهری (دی 1388) پرونده‌ای هست دربارة بومی‌سازی علوم انسانی و در آن پرونده مصاحبه‌ای هست با آقای دکتر ابراهیم فیاض در این‌باره. دربارة کل ماجرای بومی‌سازی علوم انسانی می‌شود بحث‌های فراوانی مطرح کرد. دربارة آراء مطرح شده در پروندة پیش‌گفته هم نکات گوناگونی قابل طرح است. من در این یادداشت […]
ادامه مطلبهویتِ اثر، اثرِ هویت
از “اثر هنری” که سخن می‌گوییم تصویری آرمانی در ذهنمان شکل می‌بندد، چیزی ورای زمان و مکان، اتفاقی زیبا و ژرف، و البته مطلق و محض. اثر هنری واقعی، حتما بهره‌مند از زیبایی و ژرفاست و اگر شاهکار باشد، قطعا زمان و مکان را درمی‌نوردد، اما مطلق و محض نیست. یعنی ورای زمان و مکان […]
ادامه مطلبچرا حکومتهای کمونیستی تبدیل به حکومتهای سلطنتی می شوند؟
شاید بهتر باشد سوال را به صورت دیگری مطرح کنیم: چرا حکومتهای به اصطلاح کمونیستی تبدیل به حکومتهای سلطنتی نشوند؟ به عبارت دیگر چرا توقع داشته باشیم تبدیل به حکومتهای غیر موروثی دموکراتیک بشوند؟ اگر دموکراسی به معنای ساز و کار به حکومت رسیدن آراء اکثریت در عین حفظ حقوق پایه و آزادی های اقلیت […]
ادامه مطلب